Yanaşma ve Bağlanma
Yanaşmaya aborda; ayrılmaya avara; teknenin sürtünmesini engelleyen lastik balonlara usturmaça; tekneyi bağlayan halatlara koltuk veya palamar; tekneye çıkmaya yarayan portatif köprüye pasarella; marina ve limanlarda şamandıralara bağlı sabit demirlere tonoz; ip, halat ya da tonoz almada kullanılan uzun saplı kancaya kakıç, teknenin baştan karaya veya bir iskeleye bağlandığı duruma baştankara; kıçtan bağlandığı duruma ise kıçtankara denir.
KULLANILACAK MALZEMELER
Kakıçlar
Genelde yelkenli teknelerin kakıçları alüminyum veya plastikten üretilirler. Teleskopik olanlarının saklanma kolaylığı vardır. Ahşap saplı olanlar daha dayanıklıdırlar. Pirinç veya bronz kakıç uçları mevcuttur. Tonoz halatını almak için kendi özel mekanizması olanları da mevcuttur.
Usturmaçalar
Teknelerin birbirine veya pontona/rıhtıma yaslanmaları durumunda gövdelerinin çizilmesine, zarar görmesine engel olur.
Standart olanları sosis tiptedir. Daha ağır yüklere, yaslanmalara dayanıklı olması açısından balon usturmaçalar kullanılır.
Çapanın bordaya zarar vermesine engel olmak için baş tarafta özel dizayn edilmiş farklı tipleri vardır. Keza kıç tarafta da aynı şekilde, tekneye uygun üretilmiş olan usturmaçalar kullanılabilir.
Usturmaçalar vardavela tellerine tercihen puntellere yakın olarak, çifte kazık bağı ile bağlanır. Foralı bağlar kolayca sökülmelerini sağlamak açısından pratiktir.
Yanaşma (Aborda)
Yanaşırken:
-
Motoru çalıştırın. Yelkenli bir teknenin yanaşma ve ayrılma manevraları, aksi bir durum yoksa motorla yapılır.
-
Yelkeni ancak motoru çalıştırdıktan sonra indirin.
-
Planınızı ekip olarak yapın ve manevradan önce görev dağılımını tamamlayın..
-
Rüzgarüstüne aborda olmak en kolay yanaşma manevralarından birisidir. Bu şekilde hem yanaşma, hem de avara olmak kolaydır.
-
Yanaşırken rüzgarın yönü ve şiddetini, varsa akıntı durumunu, yanaşılacak yeri ve kendi teknenizin özelliklerini değerlendirin.
-
Olası aksilikleri düşünün ve B planı oluşturun. “Eğer yanaşamazsak çıkıp alargada demirleyeceğiz” gibi
-
Dingiyi, eğer kıçtan çekiyorsanız, yanaşılacak yerin karşı taraf bordasına sabitleyin.
-
Eğer bir tekneye bordalayacaksanız, diğer tekne sahibi veya kaptanını haberdar etmek gereklidir.
-
Eğer bir yelkenli tekneye bordalıyorsanız, tekne direklerinin ve gurcatalarının olası bir dalga ya da yalpada birbirine çarpmaması için uygun şekilde ayarlayın.
- Bordalanacak yerin tekne ile aynı yükseklikte olması tercih edilir. Koltuk halatının 30º’den dik bir açıyla gelmesi, diğer bir deyişle küpeşteye paralel olmaması yüzünden koçboynuzu veya kurt ağzını güverteye tespit eden cıvata ve benzeri bağlantıları zorlaması, ileri durumlarda tamamen kopartması söz konusu olabilir. Yüksek bordalı tekneler veya pontonlara yanaşırken, özellikle de rüzgarlı ve dalgalı sularda çok dikkat etmek, mümkün mertebe bağlanmaktan kaçınmak gerekir.
- Usturmaçalar aborda olunacak tarafa dizilir ve uygun yükseklikte asılır.
- Özellikle sert rüzgar ve dalgalı deniz söz konusuysa, elde balon usturmaçalı serbest bir veya birkaç ekip üyesinin güvertede hazır beklemeleri ve çarpışma anında, tekne ile çarpılan aralığa sokarak önlem almaları gerekebilir.
- Önce rüzgarüstü koltuk halatını sahile verin.
- Sahilde kimse yoksa, birisinin önceden atlayıp halatı alması ve uygun şekilde bağlaması gerekebilir.
- Sahile verilen halatlar, sahilde anele, baba veya koç boynuzlarına izbarço ile bağlanabilecekleri gibi doblin yapılarak geri alınabilirler (Resim-77)
- Tekne yanaştıktan sonra, açmazlarla ve springlerle tekne uzun hattının iskele ya da pontona paralel olması sağlanır.
- Yelkenli teknelerin, motorlu teknelerden farklı olarak yelkenlerini indirmiş dahi olsalar; direk, arma ve bordaları sebebiyle rüzgarla temas eden yüzeyi fazladır, bu yüzden rüzgaraltına kolaylıkla sürüklenirler. Yapılacak manevrada bunu hesaba katmak önemlidir.
- Pervane kanatlarının şekli dolayısıyla birçok tekne tornistanda iskeleye veya sancağa çeker. Alışıldığında, motorla yanaşırken, özellikle dar yerlerde avantaj olarak kullanılabilecek bir özelliktir.
Ayrılma (Avara)
40-45 feetin üzerindeki bazı modern yelkenli teknelerde manevrayı kolaylaştırmak için ön tarafta bow truster ya da side power denilen yan pervaneler bulunur. Bunlar teknenin başını (bazen de kıçını), ileri geri gitmeksizin yana doğru hareket ettirirler.
Genellikle rüzgar üzerine doğru yanaşmak ve rüzgar altına doğru ayrılmak daha kolaydır. Rüzgar kafadan estiği için tekneyi yavaşlatmak mümkün olur, aynı şekilde çıkarken de koltukları çözmek yeterli olacaktır.
Eğer boyu yeterliyse, kısa süre bağlı kalınacaksa halat doblin şeklinde sahile verilir. Ucu tekne tarafında sabit, sahilde veya iskelede anele veya babadan geçtikten sonra tekrar tekneye alınır ve diğer ucu yine teknede sabitlenir. Bu şekilde ayrılırken sahile çıkıp, o tarafı çözmeye gerek kalmayacaktır.
Koltuk kullanarak manevra etmek ile kastedilen manevra şudur: Teknenin bağlı olduğu halat ve koltuklar biri hariç çözülür. Yapılması istenilen yönün karşı tarafındaki koltuğa yüklenerek manevra edilir. Bu sayede tekne kendi ekseni etrafında döner.
Yelkenli teknelerde, şiddetli rüzgar sebebiyle sahile yanaşamama durumunda kullanılacak bir kolaylık, koltuğun boşunu vinç yardımıyla almaktır. Kurtağzından geçirilen halat, açısının uygun olmasına dikkat edilerek alınabilecek en büyük vinç olan-genelde-cenova vincine taşınır.
Rüzgarüstü pontona yanaşmış 1 no’lu tekne kolaylıkla ayrılır. Rüzgaraltı pontona yanaşmış 2 ve 3 no’lu tekneler manevra için koltuk halatlarını kullanırlar.
Koltuk Halatları
Bu iş için esneyen ama sürtünmelere dayanıklı karakterde halatlar kullanılır. Sürtünmeye en dayanıklı malzeme polyesterdir. Esnemesini sağlamak için ise doku olarak 3 ya da 4 kollu (bükümlü) veya 8-12 kollu saç örgü olanları tercih edilir.
Bükümlü halatlar, saç örgü ve çift örgü olanlara göre daha çok esnemekle beraber, gam yapmaya yatkındırlar.
Özellikle de dalgalı sularda, koltuk halatlarından koç boynuzu ve kurt ağzına binen direkt yükleri azaltmak amacıyla esneme elemanları kullanılır. Amaç ani binen şok yüklenmelerde halatın ve bazı durumlarda koç boynuzu veya kurt ağzının bağlantılarının kopmasına engel olmaktır.
Büyük boy tekneler ve kalıcı bağlantılar için sıklıkla yay kullanılır. Kısa süreli bağlamalarda ve nispeten küçük tonaj tekneler için kauçuktan imal edilmiş ürünler tercih edilir.
İskele veya rıhtım haricinde, koylarda ve demir yerlerinde de sahilden koltuk almak gerekebilir. Sahile bağlanmak için bazen yüzerek bazen de dingi ile kıç koltuğun taşınması gerekir. Özellikle mesafenin uzadığı durumlarda, ağır dibe batan halatlar tercih edilmez. Polipropilen sudan hafif olması sebebiyle, uzun koltuk halatları için ideal üründür.
Güney sahillerinin bazılarında açıkta durmak gerekliliği sebebiyle, her teknenin en az 55-60 metrelik yekpare bir koltuk düzeneği taşıması uygundur.
Ancak bu kadar uzun bir halatın, gam yapması kendi kendine düğüm olmasının önüne geçmek ve kolaylıkla açıp-toplayabilmek için vardavela üstüne monte edilen büyük makaralarda muhafaza edilmesi kolaylık sağlar.
Gergin ve sudan yukarda bulunan kıç koltukları, özellikle de koyu renkli iseler, fark edilmezlerse etrafında dolaşan küçük tekneler için tehlike oluşturur. Buna engel olmak amacıyla, açık renk bir usturmaça veya bez ile işaretlenmeli önemlidir.
Perlonlar ve bunların makaraları, uzun koltukları sahile taşımak ve toplamak için çok pratiklerdir. Ancak rüzgardan dolayı titreşir ve ses yapabilirler. Perlonlar ile ilgili bir diğer husus kolaylıkla düğüm olmaları ve sıkışmalarıdır. Buna engel olmak için kalıcı kasalar ve kilitler kullanılması gereklidir.